ظهور او در اسم ظاهر گفتیم از برای آن که حق ظاهر است به اسم ظاهر بر خود به حسب آیات خود، و عالَم که مظهر اسم ظاهر است مجموع آیات اوست.

پس او ظاهر شد به واسطه عالم؛ پس ظهور او موقوف باشد به ظهور عالم، و نیست عالم را ظهور الا به او. پس چنان دان که قائم است ظهور عالم به او، و ظهور او به عالم.

هرگاه که نظر کرد عارف در عالم - و عالم آیینهٔ حق است - پس دید حق را ظاهر در عالم؛ چنان که فرموده بعضی عارفان است: «ما رأَیتُ شیئاً الا و رأیتُ اللّٰه فیه».[1]

پس حق، باطن عالم باشد و محتجب بود به حجب ظلمانی و نورانی؛ چنان که پیغمبر ﷺ فرمود: «انّ اللّٰه سَبعینَ الـف حِجاب مِن نُور وَ ظُلمَة».[2] پس حق تعالی محتجب است به احتجاب ذات او به حجب و حجبْ عالم است؛ و مختفی است به کمال ظهور خود در این مظاهر؛ چنان که آفتاب به نور خود از چشم خلایق مختفی است، از غلبه نور ظهور، نه آن که مختفی است