بود در ملک بخارا عابدی

داشت دایم جا بکنج مسجدی

او بزرگ عالمان ملک بود

بود دایم در رکوع و در سجود

از بخارا مثل او کس برنخاست

پیش ارباب یقین از اولیاست

زاهدی مشهور بُد اندر جهان

نام آن شه ابن فضل آمد بدان

در هدایت او امام عصر بود

عالمی بر آستانش چهره سود

او مرید بیحد واندازه داشت

تخم معنی در همه دلها بکاشت

او مریدی داشت از خاصان خود

داشت در بزّازی او دکّان خود

بود محرم پیش آن مرد خدا

در محلّ خوف و هنگام رجا

یک پسر بود از جهان بزّاز را

که باو کردی دکان خود رها

از قضا را اوفتادش حادثه

بود در ماه صیام آن واقعه

ناگه او را دیو شهوت راه زد

گشت ظاهر زان پسر یک فعل بد

دید او را ناگهان یک مهتری

در میان کار بد با دختری

شحنه‌اش بگرفت و کردش سینه ریش

گشت آخر دمّل دیرینه ریش

چون پدر بشنید آن صوت و صدا

گفت این دردم ندارد خود دوا

رفت پیش آن بزرگ دین و گفت

این سخن را از تو چون سازم نهفت

این چنین حالی به پیشم آمده

خنجری بر جان ریشم آمده

خانهٔ من شد خراب و دل کباب

کشته خواهد شد پسر برگو جواب

خود بزرگ دین برفت از حال خویش

گفت پورت را چه آمد خود به بیش

این چه حالت بود و این سودا چه بود

برسر آتش برفت او خود چو دود

چارهٔ درد دلم رااین زمان

رحم کن بر این فقیر ناتوان

از کرم بفرست و کن او را خلاص

زآنکه حکمت هست برهر عام وخاص

شیخ گفتا کس روان سازم ولیک

هیچکس را در زنا کس گفته نیک؟

این حکایت خود نمی‌آید زمن

زانکه خود از شرع دور است این سخن

در زنا باشد شفاعت نانکو

من نخواهم این شفاعت را از او

رفت آن بزّاز چون شد ناامید

کاغذی آورد پیش آن وحید

گفت پس بنویس با مالک سلام

زآنکه باشد جمله را آنجا مقام

وآنگهی بنویس کو خود زان ماست

گر شفاعت می‌کنی او را رواست

تو مسوزانش به دوزخ هر زمان

دار او را از عذاب اندر امان

گفت آن عابد چه می‌گوئی بمن

دان که بس از عقل دور است این سخن

مالک دوزخ بود از پیش حق

کی توانم داد او را من سبق

کی توانم کرد من حکمی چنین

زانکه اودارد درونی آتشین

هر کرا خواهد بسوزد دم بدم

زانکه او حاکم بود بر بیش و کم

خواجه پس گفتا خود انصافم بده

زانکه هستی عابد و بر خلق مه

صحبت من با تو از بهر خداست

در دو عالم زان امید من رواست

اندر این دنیا چنین بی‌حاصلی

واندر آن عالم نباشد واصلی

چون نیائی تو بدنیایم بکار

پس مرا زین پس بکار خود گذار

حال واوقاتم در این دنیا خراب

واندر آن دنیا همه بینم عذاب

چون در ایندنیا چنین تو مفلسی

تو بعقبی کی بفریادم رسی

یک زمانی آن بزرگ با وفا

سر به پیش افکند و گفت ای بینوا

راست می‌گوید به پیشم این سخن

حقّ نعمت دارد و حقّ کهن

خدمتم را او ز روی صدق کرد

رُفت از راهم همه خاشاک و گرد

در طریق عارفان نبود چنین

کو بماند در چنین محنت حزین

پس روان برخاست آن دانای وقت

رفت پیش حاکم و دارای وقت

گفت جرمش را ببخش ای نیکرای

تو گذار این داوری را با خدای

گفت ای کرده سپهرت خاکبوس

ای بر ایوان شریعت برده کوس

من ببخشیدم همه جرمش بتو

زآنکه او دارد به پیشت آبرو

لیک در شرع این کجا باشد روا

که چنین ظلمی شود خود بر ملا

گفت قاضی را بخوان و کن روان

تا رضا بستاند ازدختر عیان

پس پسر را پیشش آرند از صلاح

تا ببندد هر دو را با هم نکاح

رفت قاضی وز دختر آن شنید

روز آن بزاز شد چون روز عید

آن پسر را کرد قاضی بافلاح

بست قاضی هر دو را با هم نکاح

هر که او در راه حق باشد نکو

این مددها لاجرم آید ز او

هر که دارد در میان خلق راه

خاطر درویش را دارد نگاه

هر که دارد بر تو حقّ خدمتی

ناتوان مگذارش اندر محنتی

هر که دارد با تو حقّ معرفت

باش با او در طریقت هم صفت

هر که دارد بر تو حق یک سلام

رو بده تو مر ورا ز انعام عام

هر که دارد بر تو حقّ نان و آب

خود بده او را خبر ای باصواب

هر که دارد بر تو حق معرفت

هست اودر هردو عالم نیک بخت

هر که خدمت پیش مولا می‌کند

بهر نفع دین و دنیا می‌کند

هر که او از دین و دنیا غافل است

خدمت او لاجرم بی‌حاصل است

خدمت آن کن که آزادت کند

راه آنکس رو که او شادت کند

هر که در دنیا و دین مفلس بود

هیچ عاقل کی به دنبالش رود

ای پسر ده باطن خود را صفا

هرچه می‌جوئی بجو از مصطفی

تو زآل مصطفی همّت طلب

تا دهندت هر دو عالم بی سبب

حبّ آل مصطفی در دل بگیر

تا بگردی در دو عالم تو امیر