گفته یزدان سه فرقه است بشر

نیست فردی ازین سه فرقه، به در

یکی اصحاب راستیّ و سداد

که نجوم هدایتند و رشاد

دوم اصحاب سیرگمراهی

بندهٔ نفس و خصم آگاهی

اختلاف عوالم هستی

گه بلندی نموده گه پستی

گرچه در وهم قاصران جهان

آیت کلّ مَن عَلیها فان

می نماید منافی این حکم

بی خرد بهتر آن که باشد بُکم

نیک بنگر فنای ذات کجا؟

سلب شخص و مشخصات کجا؟

آن نیوشندهٔ سروش هدای

آسمان سدهٔ جهان آرای

فخر عالم محمّد عربی

شمع دولتسرای مطلبی

معدن علم و چشمه سارِ حکَم

اولین موجهٔ محیط قِدَم

به حدیث لقا نموده ندا

گفته آنجا که خلق را اهدا کذا

کرد اخبار از تبدل لون

وز ظهورات در عوالم کون

گفته: کاین انتقال بیحد و مر

رحلت از کوی دان به کوی دگر

انتقالات خلقی و امری

ارتحالات زیدی و عمروی

جنبش از ششدر مضیق جماد

دهد آن مهره را نبات، گشاد

زان گشادی که هست سجن جنین

نقش حیوانیش کند فرزین

پس به تحویل سیر آن حیوان

بسترد نقش و برزند انسان

سوم آن سابقان پاک گهر

شرف کاینات را سرور

نشآتی که خامه کرد بیان

از نزول و عروج هستی دان

یافت اول، تنزلات حصول

حرکات صعود عکس نزول

آنچه دارد تقدم از دنیا

چه مثالی چه عقلی اعلا

مطلق آفتاب اشراق است

موطن عهد و اخذ میثاق است

مسکن آدم است با جفتش

هجرت از آن وطن برآشفتش

منزل برگزیدگان ملک

جایگاه مدبّران فلک

و آنچه دارد تاخّر از دنیا

جنتی دان که وعده داده، خدا

وَعدَ المتقین اشاره به این

مرجع سابقین و اهل یقین

اینهمه خیر محض و مجد و بهاست

نعمت است و سعادت است و صفاست

من وجود مؤیّدی باشد

لطف و اکرام، سرمدی باشد

وآنچه باشد فراخور دنیا

به ازای جهان سست بنا

بود آن در رجوع قوس وجود

اشقیا را جهنم موعود

بود آن شرِّ محض و جهل و هوان

ذلت است و شقاوت و خسران

باطل بخت، نقمت و وحشت

اشقیا راست نکبت و حسرت

گمرهان را مصیبت کبری

واردش لایموت و لایحیی

هست دنیا محل کون و فساد

موطن خیر و شرّ و جهل و رساد

حق و باطل در آن هم آغوشند

اهل آن، گاه نیش و گه نوشند

درد و درمان در آستین دارد

نیش زنبور و انگبین دارد

زهر و تریاق، هر دو در جامش

آش یک کاسه، پخته و خامش

در گذرگاه مَرتعش، حیوان

زنده گاهی چمان و گه بی جان

متقابل هر آنچه می باشد

اندرین خاک، تخم می پاشد

شد جهان حد مشترک، دریاب

برزخ عالم ثواب و عقاب

نه عذاب است خالص و نه نعیم

نه حمیم و جحیم و نه تسنیم

نه توان مغز گفتنش نه پوست

موطن نشو، هر چه بعد از اوست

زان سپس، هرچه در نمود آمد

از همین پایه در وجود آمد

اصل مقصد چو نیست خلق جهان

بلکه باشد طفیلی دگران

بهر تحصیل آخرت باشد

نه به دانش مفاخرت باشد

زین سبب فانی است و بی مقدار

در حقیقت مآل اوست، به دار

باطل و حق او جدا سازند

طیّبش از خبیث پردازند

گندم و جو، ز هم کنند جدا

به ترازوی عدلِ راستگرا

هر یکی می رود به موطن خویش

نیک و بد می نهند معدن خویش

گفته در وحی احمد مختار

آخرت را خدای داده قرار

آخرت نیست بهر چیز دگر

هست خود مقصد قضا و قدر

لاجرم عالم حیات و بقاست

آنچه فرع است بی بنا و فناست

دار هستی یکی ست در معنی

انقسامش به دنیی و عقبی

دو صفت دان، ز نشئهٔ انسان

که بود حدّ جامع امکان

آنچه دانا قیود انسانی ست

نشئهٔ عنصریّ جسمانی ست

در دنائت، خطاب دنیا یافت

هر مسمّی به نسبت، اسما یافت

نور باهر، جمال جانان را

نشئهٔ دیگر است انسان را

جامعیت میان ظلمت و نور

هله، نامیده شد سرای غرور

نشود اینکه بر دوام تند

به زوال و به انصرام تند

اختلاف و تباین اجزا

نبود قابل دوام و بقا

جمله اسرار نفس نورانی

برنتابد قوای جسمانی

نشئهٔ عنصری وفا نکند

بحر را کوزه احتوا نکند

عالمی بایدش ز جوهر خویش

تا تواند گشود دفتر خویش

بعد تعمیر ارض تن باید

که به امثال خویش بگراید

کار دنیا به انصرام رسید

خفته را نوبت قیام رسید