بدان که این طایفۀ عالیه می‌فرمایند که آیات و احادیث در امر به ذکر کثیر موقتاً و غیر موقت بسیار است که جهولی انکار آن نمی‌تواند نمود. اما آیات احزاب: قالَ اللّهُ تَعالَی یا أیُّها الّذینَ آمَنُوا اذْکُروا اللّهَ ذِکْراً کَثیراً و سَبِّحُوْهُ بُکْرَةً وَاَصیْلاً و نیز می‌فرماید جل شأنه وَاذْکُرُ رَبَّکَ في نَفْسِکَ تَضَرُّعاً وَخِیْفَةً. ایضاً قالَ سُبْحانَهُ و اذکُرُوني أَذْکُرْکُمْ و نیز فرمود واذْکُرواللّه کَثِیراً لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ و در باب یونس ؑدر صافات می‌فرماید: فَلَوْلاأَنَّهُ کانَ مِنَ المُسَبِّحینَ لَلَبِثَ في بَطْنِهِ إلَی یَوْمٍ یُبْعَثوْنَ دیگر در سورۀ نور فرموده: رِجالٌ لاتُلْهِیْهِمْ تِجارَةٌ وَلابَیْعٌ عَنْ ذِکْرِ اللّهِ دیگر در سورۀ آل عمران فرموده: فَاعْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلَّی عَنْ ذِکْرِنا الی آخر و نیز فرموده وَلاتُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِکْرِنا. در مقام مدح می‌فرماید: الذِیْنَ یَذْکُرُوْنَ اللّهَ قِیاماً و قُعُوداً و عَلَی جُنُوبِهِمْ وَیَتَفَکَّرُوْنَ في خَلْقِ السَّمواتِ والأَرْضِ الی آخر و نیز در سورۀ انفال می‌فرماید: الّذِیْنَ إذا ذُکِرَ اللّهُ وَجَلَتْ قُلُوبُهُمْ و نیز در سورۀ رعد می‌فرماید: وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللّهِ ألا بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ القُلُوبُ و از این قبیل آیات در کتاب مجید بسیار است و اما احادیث در ارشاد القلوب دیلمی: عَنِ النَّبيِّؐ ألا إنَّ خَیْرَ أعْمالِکُمْ وَ أذْکارِکُمْ عِنْدَ مَلِیْکِکُمْ و أرْفَعَ عِنْدَهُ دَرَجاتِکُمْ و خَیْرَ ما طَلَعَتْ عَلَیْهِ الشَّمْسُ ذِکْرُ اللّهِ سُبْحانَهُ وَتَعالَی وَهُوَ خَبَّرَ عَنْ نَفْسِهِ و قالَ أنا جَلِیْسُ مَنْ ذَکَرَني وَمَنْ اَرْفَعُ مَنْزِلَةً مِنْ جَلِیْسِ اللّهِ تَعالَی و نیز در کتاب که سرور اولیا علی مرتضی فرمود: که حق تعالی گردانیده است ذکر و یاد خود را جلا و صفا دهنده از برای دل‌ها.
و این کلامی است طویل الذیل، مشتمل بر صفات اهل ذکر و معرفت و در اواخر این حدیث اشاره می‌فرماید که ایشان در حقیقت در آخرتند و می‌بینند غیر از آنچه مردمان می‌بینند و اطلاع بر احوال پوشیده و امور برزخ و اموات و قیامت و غیرهم دارند. و در اصول کافی از حضرت صادقؑ حدیثی نقل می‌کند در تمجید اهل ذکر که ابتدای آن این است: مَامِنْ شَيءٍ إلّا وَلَهُ حَدُّ یَنْتَهِي اليهِ إلّا ذِکْرَ اللّهِ فَلَیْسَ لَهُ حَدٌّ الی آخر الحدیث و گفته است شیخ زین الدین عاملی در مُنیة المرید ين عَنْ رَسُولِ اللّهِ قالَ إذا مَرَرْتُمْ في رِیاضِ الجنّةِ فَارْتَعُوا قالُوا یا رسولَ اللّهِ ما رِیاضُ الجنّةِ قالَ هِي حَلَقُ الذِّکْرِ فإنَّ لِلّهِ تَعالی سَیّاراتٌ مِنَ المَلائِکَةِ یَطْلُبُونَ حَلَقَ الذِّکْرِ فإذا اَتَوا عَلَیْهِمْ فَیَحُفُّوا بِهِمْ.
یعنی حضرت فرمود به اصحاب خود که هرگاه مرور و گذر شما واقع شود در باغ‌های بهشت، پس چرا کنید و لذت برید. عرض نمودند: یا رسول اللّه چیست باغ بهشت؟ حضرت فرمود که آن حلقه‌های ذکر الهی است. پس به درستی که از برای اللّه تعالی ملائکه‌ای چندند که سیر می‌کنند و طلب می‌نمایند حلقه‌های ذکر را. پس هرگاه که آمدند و رسیدند به مجلس و حلقه‌ای که ذکر الهی در آنجا می‌نمایند، پس طوف می‌نمایند با ایشان و نیز حدیث ابی ذر:قالَ رَسولُ اللّه ؐ حُضُورُ مَجْلِسِ الذِّکْرِ اَفْضَلُ مِنْ صَلاةِ ألْفِ رَکْعَةٍ و حُضُورُ مَجْلِسِ الْعِلْمِ اَفْضَلُ مِنْ شُهُودِ أَلْفِ جِنازةٍ روایت نموده شیخ ابوجعر محمدبن علی بن بابویه القمی در کتاب من لایَحْضُرُهُ الفقیه: قالَ النَّبي بادِرُوا إلی رِیاضِ الجنَّةِ فی دارِ الدُّنیا فَقالُوا یا رَسُولَ اللّهِ ما رِیاضُ الجنَّةِ في دارِ الدُّنیا فَقالَ ؐحَلَقُ الذِّکْرِ و دردعای دوشنبه منقول از حضرت کاظمؑ در مصباح کبیر و غیر آن مذکور است و بعضی از آن این است اَنْ تَجْعَلَ راحَتي في لِقائِکَ وَخاتِمَ عَمَلي في سَبیلِکَ وَحَجِّ بَیْتِکَ الحَرامِ واصِلاً إلَی مَساجِدِکَ وَمجالِسِ الذِّکْرِ یعنی حضرت طلب نمود از حق سبحانه و تعالی بلکه بگرداند راحت او را در لقای حق و عمل و شغل او را در اعمال مقربه و حج بیت اللّه الحرام و آمد و شد مجالس ذکر و مساجد. احادیث بسیار به دخول حلقه و مجالس ذکر وارد شده است.
گلبن سوم در اَمر به ذکر و اظهار فضل اهل ذکر و مجلس ایشان
بدان که این طایفۀ عالیه می‌فرمایند که آیات و احادیث در امر به ذکر کثیر موقتاً و غیر موقت بسیار است که جهولی انکار آن نمی‌تواند نمود. اما آیات احزاب: قالَ اللّهُ تَعالَی یا أیُّها الّذینَ آمَنُوا اذْکُروا اللّهَ ذِکْراً کَثیراً و سَبِّحُوْهُ بُکْرَةً وَاَصیْلاً و نیز می‌فرماید جل شأنه وَاذْکُرُ رَبَّکَ في نَفْسِکَ تَضَرُّعاً وَخِیْفَةً. ایضاً قالَ سُبْحانَهُ و اذکُرُوني أَذْکُرْکُمْ و نیز فرمود واذْکُرواللّه کَثِیراً لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ و در باب یونس ؑدر صافات می‌فرماید: فَلَوْلاأَنَّهُ کانَ مِنَ المُسَبِّحینَ لَلَبِثَ في بَطْنِهِ إلَی یَوْمٍ یُبْعَثوْنَ دیگر در سورۀ نور فرموده: رِجالٌ لاتُلْهِیْهِمْ تِجارَةٌ وَلابَیْعٌ عَنْ ذِکْرِ اللّهِ دیگر در سورۀ آل عمران فرموده: فَاعْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلَّی عَنْ ذِکْرِنا الی آخر و نیز فرموده وَلاتُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِکْرِنا. در مقام مدح می‌فرماید: الذِیْنَ یَذْکُرُوْنَ اللّهَ قِیاماً و قُعُوداً و عَلَی جُنُوبِهِمْ وَیَتَفَکَّرُوْنَ في خَلْقِ السَّمواتِ والأَرْضِ الی آخر و نیز در سورۀ انفال می‌فرماید: الّذِیْنَ إذا ذُکِرَ اللّهُ وَجَلَتْ قُلُوبُهُمْ و نیز در سورۀ رعد می‌فرماید: وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللّهِ ألا بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ القُلُوبُ و از این قبیل آیات در کتاب مجید بسیار است و اما احادیث در ارشاد القلوب دیلمی: عَنِ النَّبيِّؐ ألا إنَّ خَیْرَ أعْمالِکُمْ وَ أذْکارِکُمْ عِنْدَ مَلِیْکِکُمْ و أرْفَعَ عِنْدَهُ دَرَجاتِکُمْ و خَیْرَ ما طَلَعَتْ عَلَیْهِ الشَّمْسُ ذِکْرُ اللّهِ سُبْحانَهُ وَتَعالَی وَهُوَ خَبَّرَ عَنْ نَفْسِهِ و قالَ أنا جَلِیْسُ مَنْ ذَکَرَني وَمَنْ اَرْفَعُ مَنْزِلَةً مِنْ جَلِیْسِ اللّهِ تَعالَی و نیز در کتاب که سرور اولیا علی مرتضی فرمود: که حق تعالی گردانیده است ذکر و یاد خود را جلا و صفا دهنده از برای دل‌ها.
و این کلامی است طویل الذیل، مشتمل بر صفات اهل ذکر و معرفت و در اواخر این حدیث اشاره می‌فرماید که ایشان در حقیقت در آخرتند و می‌بینند غیر از آنچه مردمان می‌بینند و اطلاع بر احوال پوشیده و امور برزخ و اموات و قیامت و غیرهم دارند. و در اصول کافی از حضرت صادقؑ حدیثی نقل می‌کند در تمجید اهل ذکر که ابتدای آن این است: مَامِنْ شَيءٍ إلّا وَلَهُ حَدُّ یَنْتَهِي اليهِ إلّا ذِکْرَ اللّهِ فَلَیْسَ لَهُ حَدٌّ الی آخر الحدیث و گفته است شیخ زین الدین عاملی در مُنیة المرید ين عَنْ رَسُولِ اللّهِ قالَ إذا مَرَرْتُمْ في رِیاضِ الجنّةِ فَارْتَعُوا قالُوا یا رسولَ اللّهِ ما رِیاضُ الجنّةِ قالَ هِي حَلَقُ الذِّکْرِ فإنَّ لِلّهِ تَعالی سَیّاراتٌ مِنَ المَلائِکَةِ یَطْلُبُونَ حَلَقَ الذِّکْرِ فإذا اَتَوا عَلَیْهِمْ فَیَحُفُّوا بِهِمْ.
یعنی حضرت فرمود به اصحاب خود که هرگاه مرور و گذر شما واقع شود در باغ‌های بهشت، پس چرا کنید و لذت برید. عرض نمودند: یا رسول اللّه چیست باغ بهشت؟ حضرت فرمود که آن حلقه‌های ذکر الهی است. پس به درستی که از برای اللّه تعالی ملائکه‌ای چندند که سیر می‌کنند و طلب می‌نمایند حلقه‌های ذکر را. پس هرگاه که آمدند و رسیدند به مجلس و حلقه‌ای که ذکر الهی در آنجا می‌نمایند، پس طوف می‌نمایند با ایشان و نیز حدیث ابی ذر:قالَ رَسولُ اللّه ؐ حُضُورُ مَجْلِسِ الذِّکْرِ اَفْضَلُ مِنْ صَلاةِ ألْفِ رَکْعَةٍ و حُضُورُ مَجْلِسِ الْعِلْمِ اَفْضَلُ مِنْ شُهُودِ أَلْفِ جِنازةٍ روایت نموده شیخ ابوجعر محمدبن علی بن بابویه القمی در کتاب من لایَحْضُرُهُ الفقیه: قالَ النَّبي بادِرُوا إلی رِیاضِ الجنَّةِ فی دارِ الدُّنیا فَقالُوا یا رَسُولَ اللّهِ ما رِیاضُ الجنَّةِ في دارِ الدُّنیا فَقالَ ؐحَلَقُ الذِّکْرِ و دردعای دوشنبه منقول از حضرت کاظمؑ در مصباح کبیر و غیر آن مذکور است و بعضی از آن این است اَنْ تَجْعَلَ راحَتي في لِقائِکَ وَخاتِمَ عَمَلي في سَبیلِکَ وَحَجِّ بَیْتِکَ الحَرامِ واصِلاً إلَی مَساجِدِکَ وَمجالِسِ الذِّکْرِ یعنی حضرت طلب نمود از حق سبحانه و تعالی بلکه بگرداند راحت او را در لقای حق و عمل و شغل او را در اعمال مقربه و حج بیت اللّه الحرام و آمد و شد مجالس ذکر و مساجد. احادیث بسیار به دخول حلقه و مجالس ذکر وارد شده است.