محمدحسین متخلص به حاجی  تولد 1868 – درگذشته 1917. 

درباره سال های تولد و وفات حاجی حسین در بین محققان اختلاف وجود دارد  اما نظر صحیح آن است که او سال ۱۸۶۸ در محله قره قمش در دهستان کنگرت ناحیه کنونی دنغره در  خانواده ذاکر دیوانبیگی به دنیا آمده است. گذشتگان اش از دیهه دشت کنگ سرخاسار برخاسته، بعداً به زادگاه شاعر کوشیده بودند..

 حاجی حسین به سعی و  تلاش پدر دانش دوستش به آموزش خط و سواد و دانش های اولیه  رادر زادگاهش  می گیرد و بعد از آن نیز با هدایت و راهنمایی پدرش برای دانش آموزی به  شهر بخارا میرود.

مدتی در مدرسه های تورسون جان و رشیدی بخارا تحصیل علم نموده، از اکثر علمای زمان خود برخوردار می گردد . در همین جا شعر های نخستین را ایجاد نموده، هنر خطاطی و زبان عربی را به خوبی از بر میسازد. بعد از ختم تحصیل به حج رفته ایران و عراق عربستان، افغانستان، هندوستان و فرانسه را سیاحت می نماید. بعد از چندین سال سیر و سیاحت به زادگاهش کنگور برمیگردد.

 شهرت ادبی شاعر در آوان زندگی اش به اطراف تا حد سمرقند و بخارا و دیگر حدود ها گسترش میابد. حاجی نعمت الله محترم بخارایی، همزمان حاجی حسین در تذکره الشعرا اش درباره این سخنور ممتاز چنین نوشته بود: حاجی تخلص، سخن سنج والا فطرت و نکته رس نازک طبیعت، دریا دل صانع ضمیر، قلمزن بدیع پرداز، نگارنده مبانی و نگارستان معانی ملا محمد حسین ختلانی است  

درباره سال وفات  شاعر نیز در میان محققان ایجادیاتش اختلاف است اما وفات او در سال ۱۹۱۷ در سن ۴۹ سالگی و واقعیت درست می آید.

 کلیات حاجی محمد حسین کنگرتی با مساعدت و دستگیری رئیس جمهور تاجیکستان محترم امام علی رحمان به خط فارسی و کلیک و نشر رسیده است .