بخش ۹ - در نصیحت فرزند خود محمد نظامی

متن دانلود

می توانید متن را اصلاح نمایید:

ای چارده ساله قرة العین
بالغ نظر علوم کونین

آن روز که هفت ساله بودی
چون گل به چمن حواله بودی

و اکنون که به چارده رسیدی
چون سرو بر اوج سرکشیدی

غافل منشین نه وقت بازیست
وقت هنر است و سرفرازیست

دانش طلب و بزرگی آموز
تا به نگرند روزت از روز

نام و نسبت به خردسالی است
نسل از شجر بزرگ خالی است

جایی که بزرگ بایدت بود
فرزندی من ندارت سود

چون شیر به خود سپه شکن باش
فرزند خصال خویشتن باش

دولت طلبی سبب نگه دار
با خلق خدا ادب نگه دار

آنجا که فسانه ای سکالی
از ترس خدا مباش خالی

وان شغل طلب ز روی حالت
کز کرده نباشدت خجالت

گر دل دهی ای پسر بدین پند
از پند پدر شوی برومند

گرچه سر سروریت بینم
و آیین سخنوریت بینم

در شعر مپیچ و در فن او
چون اکذب اوست احسن او

زین فن مطلب بلند نامی
کان ختم شده ست بر نظامی

نظم ار چه به مرتبت بلند است
آن علم طلب که سودمند است

در جدول این خط قیاسی
می کوش به خویشتن شناسی

تشریح نهاد خود درآموز
کاین معرفتی است خاطر افروز

پیغمبر گفت علم علمان
علم الادیان و علم الابدان

در ناف دو علم بوی طیب است
وان هر دو فقیه یا طبیب است

می باش طبیب عیسوی هش
اما نه طبیب آدمی کش

می باش فقیه طاعت اندوز
اما نه فقیه حیلت آموز

گر هر دو شوی بلند گردی
پیش همه ارجمند گردی

صاحب طرفین عهد باشی
صاحب طرف دو مهد باشی

می کوش به هر ورق که خوانی
کان دانش را تمام دانی

پالان گریی به غایت خود
بهتر ز کلاه دوزی بد

گفتن ز من از تو کار بستن
بی کار نمی توان نشستن

با این که سخن به لطف آب است
کم گفتن هر سخن صواب است

آب ار چه همه زلال خیزد
از خوردن پر ملال خیزد

کم گوی و گزیده گوی چون در
تا ز اندک تو جهان شود پر

لاف از سخن چو در توان زد
آن خشت بود که پر توان زد

مرواریدی کز اصل پاکست
آرایش بخش آب و خاکست

تا هست درست گنج و کانهاست
چون خرد شود دوای جانهاست

یک دسته گل دماغ پرور
از خرمن صد گیاه بهتر

گر باشد صد ستاره در پیش
تعظیم یک آفتاب ازو بیش

گرچه همه کوکبی به تاب است
افروختگی در آفتاب است

حکیم نظامی گنجوی